Live

Nepnieuws (vaak "nepnieuws" genoemd) gaat niet alleen over wilde complottheorieën of schandalige beweringen. Het kan ook gaan om misleidende koppen, bewerkte foto's of verzonnen statistieken die gedeeld worden door mensen die we vertrouwen – of dachten te kunnen vertrouwen. Het is belangrijk om te vermelden dat veel experts op het gebied van mediawijsheid de term nepnieuws prefereren, aangezien nepnieuws soms door populistische geluiden wordt gebruikt om legitieme journalistiek in diskrediet te brengen.

De belangrijkste vraag hierbij is: kunt u zelf vaststellen of de media die u dagelijks consumeert authentiek zijn of een valkuil?

Allereerst: controleer je de bron? Hoe weet je zeker dat de website of het account dat je vertrouwt echt is? Als het geen bekende bron is, neem dan even de tijd om het op te zoeken. Zoiets als "pay-pail" dat zich voordoet als "PayPal" lijkt op het eerste gezicht misschien echt, maar is het niet.

Vervolgens – lees je verder dan de koppen? De meeste mensen doen dat niet. Koppen zijn bedoeld om de aandacht te trekken. Onjuiste koppen verdraaien feiten tot fictie, puur om je te verleiden. Volgens het Reuters Institute (2022) controleert slechts 26% van de mensen consequent de bron voordat ze een artikel delen. Dat is niet best. Neem dus de tijd om het volledige artikel te lezen voordat je iets opnieuw plaatst – je zult misschien geschokt zijn door hoe anders het is dan de titel.

Zoek naar bronnen en gegevens. Vermelden de artikelen die je leest waar hun informatie vandaan komt? Zo niet, dan is het mogelijk dat ze slechts geruchten verspreiden. Echte journalistiek onderbouwt beweringen met citaten, links en gegevens.

Een visuele weergave van het contrast tussen 'feitelijk' en 'nepnieuws', waarmee het belang van kritisch denken wordt benadrukt.

Afbeeldingsbron: Unsplash – Foto door Alex Shuper

Let op emotionele manipulatie. Nepnieuws roept vaak heftige emoties op – angst, woede, verontwaardiging. Volgens een MIT-studie uit 2018, gepubliceerd in Science, verspreidt nepnieuws zich tot zes keer sneller dan echt nieuws op platforms zoals Twitter. Als een bericht je opwindt, pauzeer dan even voordat je reageert of iets deelt.

Controleer het. Als het verhaal betrouwbaar is, rapporteren andere betrouwbare bronnen het waarschijnlijk ook. Vertrouw er niet op slechts één.

Vertrouw op je intuïtie – maar controleer het. Soms voelt iets gewoon niet goed. Dat gevoel is belangrijk – maar gebruik het als een signaal om het te controleren, niet om het te negeren.

Kortom, nepnieuws is niet alleen irritant – het beïnvloedt meningen, verkiezingen en kan zelfs levens in gevaar brengen, zoals tijdens de COVID-19-pandemie. Leren herkennen is een vaardigheid die iedereen nodig heeft. Want informatie is macht – maar alleen als het echt is.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven