Live

De BBC is ongetwijfeld een van de machtigste en meest gerespecteerde journalistieke organisaties in het wereldwijde medialandschap. Sinds 10 november bevindt de organisatie zich in het middelpunt van een ongekende geloofwaardigheidscrisis. Directeur-generaal Tim Davie en nieuwsdirecteur Deborah Terns namen ontslag te midden van een golf van druk, politieke aanvallen en publieke kritiek. De aanleiding voor de onrust was de onthulling dat in een aflevering van de Panorama-serie, getiteld Trump: A Second Chance?, fragmenten uit Donald Trumps toespraak van 6 januari 2021 waren bewerkt op een manier die "de indruk wekte van een directe aanzet tot gewelddadige actie".

In die toespraak riep de toenmalige Amerikaanse president zijn aanhangers op om naar het Capitool te marcheren, terwijl de versie van Panorama fragmenten uit verschillende momenten in de tijd liet zien, met een tussenpoos van ongeveer 50 minuten, gecondenseerd tot een continue stroom. Het resultaat leek Trumps woorden expliciet te verbinden met de gebeurtenissen rond de bestorming van het Capitool. Voormalig BBC-president Shamira Shah erkende later dat dit een "beoordelingsfout" was en dat "er een formeler antwoord" had moeten komen van de ethische commissie van de organisatie.

De crisis begon met een intern rapport van voormalig adviseur Michael Prescott, dat uitlekte naar de Daily Telegraph. Prescott , voormalig politiek redacteur van de Sunday Times en adviseur van de ethische commissie van de BBC, beschuldigde de zender niet alleen van de Panorama-aflevering, maar ook van bredere problemen met vooringenomenheid, van de berichtgeving over de oorlog in Gaza tot genderidentiteitskwesties. Het memo beschreef een cultuur van interne inertie en een gebrek aan institutionele zelfkritiek.

In zijn ontslagverklaring gaf Davey toe dat "er fouten zijn gemaakt en dat ik als directeur-generaal de uiteindelijke verantwoordelijkheid draag". Ternes voegde eraan toe dat "de beschuldigingen van institutionele vooringenomenheid onjuist zijn, maar dat de schade aan de geloofwaardigheid van de organisatie ernstig is".

De zaak reikte verder dan de grenzen van het Verenigd Koninkrijk toen Donald Trump de Britse organisatie dreigde met een miljardenclaim. Trumps juridische team stuurde een brief met drie eisen: volledige intrekking van de documentaire, een openbare verontschuldiging en een "passende compensatie" voor de vermeende smaad. De brief stelde 14 november als deadline, anders zou de president "gedwongen zijn om al zijn wettelijke rechten uit te oefenen".

De BBC bevestigde de brief te hebben ontvangen en te zijner tijd te zullen reageren. Shah merkte in een brief aan het Lagerhuis op dat de ethische commissie de kwestie in 2024 al twee keer had onderzocht en dat de bewerking van de beelden "inderdaad de indruk wekte rechtstreeks aan te zetten tot geweld". Tegelijkertijd verdedigde hij de algehele integriteit van de BBC en verwierp hij de bewering dat er sprake was geweest van systematische vooringenomenheid.

Nigel Farage, leider van de Reform UK-partij en vriend van Trump, beschuldigde de BBC ervan "zich te bemoeien met de verkiezingen" en "al decennialang institutioneel bevooroordeeld te zijn". Hij onthulde dat hij telefonisch met Trump had gesproken, die naar verluidt tegen hem zei: "Gaat u zo om met uw beste bondgenoot?" Voormalig BBC-voorzitter Samir Shah betoogde dat het lekken van Prescotts memo werd uitgebuit door "politieke vijanden van de BBC" in een bredere campagne om de organisatie te delegitimeren.

De regering van Keir Starmer, die een nuchterder en politiek volwassener standpunt innam, herinnerde het publiek er via haar woordvoerder in Downing Street aan dat "de BBC een cruciale rol speelt in een tijdperk van desinformatie" en dat "Groot-Brittannië een sterke en onafhankelijke publieke omroep nodig heeft". De geloofwaardigheidscrisis lijkt echter een gegeven: minister van Financiën Rachel Reeves gaf toe dat "de BBC niet aan haar hoge normen voldoet" en sprak "het volste vertrouwen uit dat ze zich zal herstellen".

De timing voor de BBC is uitzonderlijk, aangezien 2027 het einde markeert van het huidige koninklijk charter dat de status, financiering en verantwoording van de organisatie definieert . De regering bereidt zich voor op een herziening van het televisielicentiemodel, een instrument dat door velen wordt beschouwd als een middel tot politieke druk op de publieke omroep. Tegelijkertijd zorgt het gebrek aan leiderschap na het aftreden van Tim Davie ervoor dat de media in het nieuwe tijdperk geen duidelijke onderhandelaar hebben , in een tijd waarin de onpartijdigheid van de organisatie zwaar op de proef wordt gesteld.

De huidige crisis roept herinneringen op aan de zogenaamde Gilligan-affaire in 2003, toen de berichtgeving over de oorlog in Irak leidde tot een institutionele aardbeving bij Broadcasting House – een historisch moment waarop de BBC werd beschuldigd van “anti-overheidsbias”. Net als toen onthult de huidige vertrouwenscrisis de verschuiving in het publieke debat in een tijd waarin elke journalistieke fout onvermijdelijk een politiek instrument werd.

De affaire maakt deel uit van een breder conflict tussen populistische narratieven en institutionele journalistiek, waarbij elke misstap wordt ingezet als bewijs van vooringenomenheid, en elke definitieve bevestiging hiervan alleen maar olie op het vuur zal zijn. Onpartijdigheid is echter noch statisch, noch gemakkelijk meetbaar; in het post-waarheidslandschap wordt elke fout een wapen in een strijd om de controle over het narratief. De BBC, al een eeuw een hoeksteen van het Britse openbare leven, wordt niet alleen geconfronteerd met interne zelfkritiek, maar ook met een externe realiteit waarin het vertrouwen in de journalistiek systematisch wordt uitgehold. Als de BBC erin slaagt deze crisis om te zetten in een kans voor reflectie en institutionele vernieuwing, zou ze kunnen bewijzen dat publieke informatie nog steeds overeind kan blijven te midden van politieke onrust – of die nu uit Londen of Washington komt.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven