Daarom zorgt een recent pilotproject in het Oostenrijkse Innsbruck voor ophef: voor het eerst werd daar de opera Jevgeni Onegin van Pjotr Tsjaikovski opgevoerd met live audiodescriptie.
Het klinkt misschien als een kleine stap, maar het markeert een stille revolutie – niet alleen voor mensen met een visuele beperking, maar ook voor het idee van opera zelf. Want hoge cultuur hoeft niet te betekenen dat er hoge drempels zijn. Het kan, en móét, gedeeld worden.
Het project was het resultaat van een samenwerking tussen de Universiteit van Innsbruck, het Tiroler Staatstheater en de Dienst Culturele Ontwikkeling van Innsbruck . Hun doel? Opera toegankelijker maken en herdefiniëren voor wie het echt bedoeld is.
Gedurende een semester werkten studenten en docenten van de afdeling Vertaalwetenschappen van de universiteit samen met theaterprofessionals aan een gesproken verhaal dat alles op het podium beschreef – van decorontwerp en kostuums tot belichting en de bewegingen van de acteurs. Deze live beschrijving werd via headsets uitgezonden tijdens twee voorstellingen van Jevgeni Onegin in april en juni 2025.
Maar dit was niet zomaar een technische toevoeging. De audiodescriptie was verweven met de voorstelling zelf – precies getimed tussen de Duitse boventitels en Tsjaikovski's muziek, wat een nieuw soort opera-ervaring creëerde, rijk aan geluid en verhaal.
Voor de betrokken universiteitsstudenten was dit meer dan een academische oefening. Het was een kans om een echt cultureel evenement vorm te geven. Ze oefenden niet alleen met vertalen – ze leerden hoe taal bruggen kan bouwen en barrières kan wegnemen.
En het was belangrijk. Hun werk hielp een van Europa's meest prestigieuze kunstvormen toegankelijk te maken voor mensen die er zelden van kunnen genieten.
De organisatoren beperkten zich niet tot de vertelling. Ze zorgden ervoor dat de ticketprijzen voor blinde en slechtziende bezoekers werden verlaagd – en breidden de korting ook uit naar één begeleider. Het ging hierbij niet alleen om het technisch toegankelijk maken van de show, maar ook om het sociaal inclusief maken ervan.
Zoals Dr. Marco Agnetta van INTRAWI benadrukt, is echte toegankelijkheid geen gunst, maar een verantwoordelijkheid. Kunst en cultuur beschouwen inclusie nog te vaak als optioneel. Dit project bewijst dat dit niet zo hoeft te zijn.
Opera wordt vaak omschreven als een Gesamtkunstwerk – een 'totaalkunstwerk' dat muziek, beeld en verhalen combineert tot één meeslepende ervaring. Maar voor blinde en slechtziende toeschouwers was het 'visuele' aspect traditioneel onbereikbaar.
Dit experiment in Innsbruck gaf de term een geheel nieuwe betekenis. De audiodescriptie verklaarde niet alleen de beelden, maar verving ze, vertaalde ze en maakte ze emotioneel relevant.
Het toonde aan dat creatief vertellen zintuiglijke barrières kan overwinnen en nieuwe mogelijkheden kan openen, niet alleen voor mensen met een beperking, maar voor alle doelgroepen. Want zodra je aandacht besteedt aan hoe iets eruitziet, beweegt en stroomt, zie – of hoor – je opera anders.
Eén reden waarom dit project succesvol was? De kracht van samenwerking. Het bracht een theater, een universiteit en het stadsbestuur samen – wat bewijst dat echte verandering mogelijk is wanneer instellingen samenwerken.
De hoop is nu om de toegankelijkheid nog verder uit te breiden, naar meer optredens en meer ondervertegenwoordigde groepen.
Dit model zou in andere Europese steden navolging kunnen vinden, vooral omdat veel culturele instellingen worstelen met de vraag hoe ze inclusie meer kunnen maken dan alleen een slogan. Innsbrucks antwoord is verfrissend praktisch: stop met de vraag "Is het de moeite waard?" en begin met de vraag "Hoe kunnen we het realiseren?"
Het goede nieuws: je hebt geen enorme budgetten of geavanceerde technologie nodig. Je hebt samenwerking, intentie en de juiste expertise nodig.
Wat er in Innsbruck gebeurde, hoeft niet in Innsbruck te blijven. Het project bewijst dat opera – vaak gezien als elitair en ontoegankelijk – een ruimte voor gelijkheid kan worden.
Live audiodescriptie is geen dure gimmick. Het is een investering in het vergroten van je publiek, het dynamischer maken van je podium en het democratiseren van de kunstervaring.
Naarmate meer landen gelijkheidsstrategieën en toegankelijkheidsbeleid ontwikkelen, laten voorbeelden zoals Onegin in Innsbruck zien hoe de echte implementatie ervan eruit kan zien.
Want uiteindelijk draait cultuur om verbinding. Of het nu via muziek, stem of gewoon het delen van een ruimte met anderen is – echte kunst verwelkomt iedereen.
En dat is precies het soort cultuur dat de volgende generatie in Europa zou moeten opbouwen.
Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.
