Kultura ma znaczenie – teraz bardziej niż kiedykolwiek
Kultura nie jest tylko tłem europejskiego życia — jest jego sednem. Według najnowszego badania Eurobarometru , zdecydowana większość obywateli UE uważa, że wymiana kulturalna i kreatywność powinny być kluczowymi elementami działań UE. W rzeczywistości 87% zgadza się, że kultura pomaga ludziom identyfikować się z Europą i czuć się częścią wspólnej społeczności.
Prawie tyle samo (86%) uważa, że dziedzictwo kulturowe nie jest już tylko kwestią przeszłości, ale istotną częścią naszej teraźniejszości i przyszłości.
To coś więcej niż tylko uznanie dla muzeów czy festiwali muzycznych. To mocne stwierdzenie: Europejczycy postrzegają kulturę jako źródło przynależności, pomost między pokoleniami i regionami oraz siłę napędową dobrobytu społecznego i ekonomicznego.

P5. W jakim stopniu można się zgodzić lub nie zgodzić z następującymi stwierdzeniami dotyczącymi wolności wypowiedzi artystycznej?
Wolność artystyczna jest fundamentalnym filarem każdej demokracji. I obywatele Europy to rozumieją – 88% twierdzi, że jest to dla nich ważne. Uważają, że artyści powinni mieć swobodę wyrażania swoich myśli i emocji bez obawy przed cenzurą lub represjami.
Ale rzeczywistość jest bardziej złożona. Tylko 77% jest przekonanych, że artyści w ich kraju faktycznie cieszą się tą wolnością w praktyce. Ta luka ujawnia, że w niektórych państwach członkowskich ograniczenia lub naciski polityczne mogą nadal wpływać na scenę kulturalną.
Powinno to być sygnałem alarmowym dla liderów UE. Jeśli naprawdę cenimy demokratyczne ideały, musimy wyjść poza symboliczne poparcie dla wolności artystycznej i upewnić się, że jest ona w pełni chroniona wszędzie w Unii.
Sprawiedliwa i inkluzywna polityka kulturalna musi gwarantować, że wszyscy artyści – niezależnie od miejsca zamieszkania – czują się bezpieczni, wspierani i swobodnie tworzą.

P3. Proszę powiedzieć, czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy, samodzielnie lub w ramach zorganizowanej grupy lub zajęć …? (MOŻLIWE JEST UDZIELENIE WIELU ODPOWIEDZI)
Z badania wyłonił się zaskakujący i ekscytujący trend: 49% Europejczyków aktywnie brało udział w działaniach artystycznych w ciągu ostatniego roku – co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z 37% w 2013 r.
Oznacza to, że kulturę coraz częściej tworzą ludzie, dla ludzi — nie ograniczając się do oper czy muzeów. Od murali społecznościowych po lokalne festiwale muzyczne i opowiadanie historii w formie cyfrowej, młodzi ludzie i obywatele w całej Europie wykorzystują sztukę do wyrażania tożsamości, emocji i wartości.
To mocny argument za demokratyzacją dostępu do sztuki. Respondenci są jednomyślni: sztuka powinna być bardziej dostępna dla wszystkich, a nie tylko dla uprzywilejowanych.

P7. W jakim stopniu zgadzasz się lub nie zgadzasz z następującymi stwierdzeniami dotyczącymi sztucznej inteligencji (AI) i jej roli w sztuce i kulturze?
Rozwój generatywnej sztucznej inteligencji wstrząsa światem sztuki — i nie bez obaw. 73% Europejczyków obawia się, że sztuczna inteligencja może zaszkodzić miejscom pracy i możliwościom zarobkowym artystów-ludzi.
Podczas gdy AI otwiera drzwi do eksperymentów i innowacji, stawia również wyzwania etyczne, kreatywne i ekonomiczne. Czy ludzka kreatywność zostanie zepchnięta na margines? Czy oryginalność nadal może być chroniona w świecie treści generowanych przez algorytmy?
Tylko 48% respondentów twierdzi, że potrafi odróżnić sztukę stworzoną przez człowieka od tej wygenerowanej przez sztuczną inteligencję. W miarę jak granica między „rzeczywistością” a „robotyzmem” zaciera się, rośnie potrzeba regulacji i edukacji publicznej.
Istnieje również głębszy problem: tylko 51% Europejczyków uważa, że artyści w ich kraju są uczciwie opłacani. Jeśli praca twórcza nie jest właściwie wyceniana, jaki przekaz to wysyła wschodzącym talentom?
Czego obywatele oczekują od UE
Europejczycy nie tylko wskazują na problemy — oni domagają się działania. Według badania obywatele chcą bliższej współpracy między rządami swoich krajów a UE w zakresie polityki kulturalnej.
Najważniejsze priorytety obejmują:
- Uczynienie kultury i sztuki bardziej dostępnymi dla każdego
- Ochrona dziedzictwa kulturowego w czasie konfliktów, klęsk żywiołowych i kryzysów klimatycznych
- Zapewnienie uczciwego wynagrodzenia i godnych warunków pracy osobom pracującym w sektorze kultury
Przekaz jest jasny: Europejczycy postrzegają kulturę jako wspólną przestrzeń , która musi być włączająca, chroniona i pielęgnowana.
Kompas dla kulturalnej przyszłości Europy
Wyniki tych badań nie są tylko liczbami — kształtują one rzeczywistą politykę. Będą one stanowić wkład do nadchodzącej strategii kulturalnej UE, Culture Compass for Europe, która ma zostać opublikowana w 2025 r.
Do 13 maja Komisja Europejska zbiera opinie publiczne, aby pomóc ukształtować ostateczną wersję. Szczególnie zachęcamy młodych ludzi i osoby kreatywne do zabierania głosu.
Jak stwierdził komisarz UE Glenn Micallef , odpowiedzialny za sprawiedliwość międzypokoleniową, młodzież, kulturę i sport:
„Kultura to nie tylko część naszej tożsamości. To fundament przyszłości Europy”.
Obywatele zabrali głos: chcą Europy, która wspiera wolność artystyczną, zapewnia twórcom uczciwe wynagrodzenie i udostępnia kulturę wszystkim.
Najważniejsze pytanie brzmi — czy decydenci posłuchają? Przyszłość europejskiej kultury zależy od decyzji podejmowanych dziś. Czy kultura stanie się narzędziem jedności i innowacji — czy zostanie zepchnięta na margines przez inne priorytety — zależy od nas wszystkich.
Źródło wszystkich grafik użytych w artykule: Eurobarometr
Napisany przez
Kształt rozmowy
Czy masz coś do dodania do tej historii? Jakieś pomysły na wywiady lub kąty, które powinniśmy zbadać? Daj nam znać, jeśli chcesz napisać kontynuację, kontrapunkt lub podzielić się podobną historią.