Live

Mobilność: czy nadal jest luksusem na obszarach wiejskich Europy?

W polityce transportowej UE mobilność na obszarach wiejskich zyskuje coraz większe znaczenie. Jednak dla wielu osób mieszkających poza ośrodkami miejskimi poruszanie się po mieście wciąż stanowi codzienną trudność. Na obszarach wiejskich w całej Europie mobilność nie jest prawem, lecz często luksusem.

Brak dostępu do transportu publicznego oznacza, że ​​ludzie polegają na prywatnych samochodach, aby dotrzeć do niezbędnych usług, takich jak opieka zdrowotna, edukacja czy praca. To uzależnienie od samochodów stwarza problemy strukturalne: rosnącą emisję CO₂, kurczenie się populacji wiejskiej i bariery dla rozwoju ekologicznej turystyki. Kto jest najbardziej dotknięty? Ludzie młodzi, osoby starsze i gospodarstwa domowe o niższych dochodach.

SMARTA-NET: inteligentny ruch dla transportu wiejskiego

W odpowiedzi na te wyzwania, w ramach szerszych działań UE na rzecz wzmocnienia zrównoważonej mobilności na obszarach wiejskich, uruchomiono projekt SMARTA-NET (2022–2024). W ramach projektu opracowano cztery raporty doradcze, mające na celu wyposażenie lokalnych i regionalnych decydentów w praktyczne, proekologiczne strategie.

Czy obszary wiejskie mogą być częścią sieci transportu publicznego?

W pierwszym raporcie zatytułowanym „Rozwiązania w zakresie współdzielonej mobilności na obszarach wiejskich ” zaprezentowano ponad 30 praktycznych modeli — od aplikacji do planowania po zintegrowane systemy biletowe — pokazujących, że możliwe jest połączenie usług wiejskich z regionalnym transportem publicznym.

Ale pojawia się jedno ważne pytanie: czy te rozwiązania przetrwają dłużej niż projekty pilotażowe, gdy skończy się finansowanie z UE? Czy bez długoterminowego wsparcia finansowego samorządy będą w stanie utrzymać te usługi?

Porozmawiajmy o pieniądzach – bo to jest prawdziwe wyzwanie

Drugi raport, zatytułowany Finansowanie mobilności na obszarach wiejskich , porusza sedno sprawy: jak za to wszystko zapłacić.

Opowiada się za hybrydowymi modelami finansowania, łączącymi fundusze unijne i krajowe, inwestycje prywatne oraz inicjatywy oddolne, takie jak budżety lokalne czy mikrodotacje. Partnerstwa publiczno-prywatne również mogą okazać się kluczowe.

Ale czy to podejście oparte na łataniu jest wystarczająco stabilne? A może UE powinna rozważyć utworzenie specjalnego funduszu na rzecz mobilności na obszarach wiejskich w ramach swoich długoterminowych ram finansowych?

Czy w planach mobilności miejskiej pomija się potrzeby obszarów wiejskich?

Trzeci raport, „ Integracja mobilności wiejskiej z planami zrównoważonej mobilności miejskiej” (SUMP) , wskazuje na lukę w planowaniu. Plany SUMP zostały opracowane w celu usprawnienia transportu miejskiego, ale często ignorują osoby mieszkające poza granicami miasta, które dojeżdżają do pracy codziennie.

SMARTA-NET proponuje pełne uwzględnienie danych o transporcie na obszarach wiejskich w procesie planowania, co przyniesie korzyści zarówno miastom, jak i wsiom.
 Ale czy wytyczne wystarczą, aby zmienić długotrwałe nawyki planowania? Czy może potrzebna jest głębsza zmiana sposobu myślenia?

Ekoturystyka nie może opierać się wyłącznie na samochodach

Czwarty raport, „Zrównoważona mobilność w regionach turystyki wiejskiej” , koncentruje się na turystach i ich sposobach przemieszczania się. Podkreśla potrzebę przejrzystych i dostępnych informacji o podróżowaniu oraz opcji intermodalnych, takich jak łączenie pieszych wędrówek, jazdy na rowerze, autobusów i pociągów w jedną, płynną podróż.

Obecnie turyści często korzystają z samochodów – zwłaszcza w odległych, naturalnych miejscach – co wywiera presję na środowisko. Ale czy turyści porzucą swoje samochody na rzecz lepszej strony internetowej lub kampanii informacyjnej, zwłaszcza jeśli najbliższa stacja kolejowa znajduje się 30 km dalej?

Budowa trwałej sieci mobilności wiejskiej

Oprócz raportów, SMARTA-NET uruchomiła Europejską Sieć Mobilności Wiejskiej (ERMN) – pierwszą w swoim rodzaju platformę zrzeszającą gminy, agencje rozwoju i organizacje pozarządowe. Cztery spotkania stacjonarne, webinaria online i dedykowane sesje szkoleniowe w 14 krajach UE pomogły w budowaniu lokalnego know-how i nawiązaniu kontaktów z interesariuszami.

Ale oto najważniejsze pytanie: teraz, gdy SMARTA-NET dobiega końca, czy instytucje UE i krajowe utrzymają tę infrastrukturę współpracy? Czy platformy takie jak ERMN mogą stać się trwałymi organami doradczymi, czy też staną się jedynie jednorazowymi historiami sukcesu?

Niskoemisyjne tereny wiejskie: wizja czy iluzja?

SMARTA-NET wpisuje się w długoterminową wizję UE dla obszarów wiejskich , która zakłada budowę silnych, odpornych i połączonych społeczności do roku 2040. Wspiera również cele Europejskiego Zielonego Ładu, promując redukcję emisji i ograniczenie zużycia paliw kopalnych.

Kierunek jest właściwy. Jednak bez zaangażowania instytucjonalnego i finansowego nawet najlepsze strategie mogą stać się kolejnym plikiem PDF pogrzebanym w cyfrowym archiwum. Jeśli UE naprawdę chce zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich, potrzeba czegoś więcej niż tylko pomysłów – potrzeba działań.

Podsumowanie?
 Dla młodych Europejczyków marzących o bardziej zielonej i połączonej przyszłości, mobilność na wsi nie jest kwestią drugorzędną. Jest kluczowa dla walki ze zmianami klimatu, integracji społecznej i budowania Europy, która służy wszystkim – nie tylko mieszkańcom miast.

Napisany przez

Kształt rozmowy

Czy masz coś do dodania do tej historii? Jakieś pomysły na wywiady lub kąty, które powinniśmy zbadać? Daj nam znać, jeśli chcesz napisać kontynuację, kontrapunkt lub podzielić się podobną historią.

Napisz artykuł z kontrargumentami Napisz powiązany artykuł