Live

Nu de transatlantische betrekkingen opnieuw wankelen onder druk van de politieke onrust in de Verenigde Staten, grijpt China de kans aan om zijn betrekkingen met een belangrijke Europese speler opnieuw vorm te geven.

Duitsland – de grootste economie van de Europese Unie – is het centrum geworden van China's strategische manoeuvre, waarbij de inzet ligt in invloed over het hele continent en de toekomst van wereldwijde toeleveringsketens voor zeldzame aardmetalen. De handel tussen China en Duitsland nadert dit jaar de € 186 miljard per jaar, iets meer dan de waarde van de Duitse handel met de Verenigde Staten (ongeveer € 184,7 miljard). Dit feit, dat vaak over het hoofd wordt gezien in het publieke debat, illustreert de omvang van de wederzijdse economische afhankelijkheid – en het potentieel dat China in Duitsland ziet als toegangspoort tot Europa.

Dooi na maanden van spanning

Slechts enkele maanden geleden leek de dialoog tussen Duitsland en China bevroren. Een meningsverschil over Chinese beperkingen op de export van chips en zeldzame aardmetalen leidde tot de afzegging van een bezoek van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul in het najaar. China, dat eerder sancties had aangekondigd tegen bepaalde zeldzame aardmetalen, gaf aan dat een vermindering van de spanningen noch snel noch eenvoudig zou zijn. Toch verliep de terugtrekking snel.

Achter de schermen van de G20-top op zondag (23 november) verzekerde de Chinese premier Li Qiang bondskanselier Friedrich Merz tijdens de gesprekken dat "China en Duitsland belangrijke economische en handelspartners zijn", waarbij hij de noodzaak benadrukte om het vertrouwen te herstellen en "de dialoog in strategische industriële sectoren uit te breiden". Tegelijkertijd ontmoette vicepremier He Lifeng – een belangrijke architect van het Chinese economische beleid – de Duitse minister van Financiën Lars Klingbeil. Tegelijkertijd sprak Wadephul met de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi een nieuwe datum af voor zijn bezoek aan Peking.

Het tempo van deze acties suggereert dat beide partijen verdere escalatie als onrendabel beschouwen. Dat geldt met name voor China, dat vanwege het handelsconflict met de VS dringend behoefte heeft aan stabiele bondgenoten en klanten in Europa.

China verandert tactiek

De afgelopen maanden is er een subtiele maar opvallende verschuiving zichtbaar in China's beleid ten opzichte van Europa. In plaats van zich te richten op de relaties met EU-instellingen – die steeds protectionistischer en kritischer worden op kwesties zoals mensenrechten of investeringstransparantie – geeft China prioriteit aan bilaterale gesprekken met belangrijke lidstaten. Duitsland, met zijn pragmatische traditie van economisch beleid, is een vanzelfsprekend aanspreekpunt voor China.

Dit geldt des te meer nu de nieuwe Duitse regering onder leiding van Merz bereid is een meer realistische, op het bedrijfsleven gerichte benadering van Azië te hanteren. Li Qiang suggereerde expliciet dat hij hoopt dat Duitsland "inmenging en druk zal elimineren" – een subtiele verwijzing naar de toenemende Amerikaanse druk op Europese partners om de contacten met China te beperken.

Een nieuw venster voor China?

De strategische versterking van de betrekkingen met Duitsland roept een fundamentele vraag op: kunnen nauwere Chinees-Duitse banden een teken zijn van een afname van de spanningen tussen China en de EU? Enerzijds oefent Duitsland – als sterkste economie van het blok – een enorme invloed uit op het handels- en industriebeleid van de EU. Een mogelijke Duitse 'reset' met China zou dus de weg kunnen vrijmaken voor een bredere dooi in de Europese betrekkingen met China.

Aan de andere kant gebruikt China Duitsland mogelijk als wig – in een poging de Europese eenheid te verzwakken tegen de achtergrond van een radicaliserend Amerikaans beleid en toenemende protectionistische druk vanuit de EU. Als Duitsland consequent zijn eigen nationale economische belangen gaat nastreven, zou dit kunnen leiden tot een afwijking in de EU-strategie ten opzichte van China.

De kwestie van zeldzame aardmetalen speelt ook op de achtergrond – cruciaal voor de productie van batterijen, halfgeleiders en energie-infrastructuur. De beslissing van China om sancties te versoepelen en openheid te betuigen aan Duitsland is geen toeval, aangezien deze EU-lidstaat de grootste invloed heeft op de regelgeving die door EU-instellingen wordt opgesteld met betrekking tot de groene transitie-industrie.

Een nieuw hoofdstuk in Europa?

Merz' bezoek aan China — dat naar verwachting de komende weken plaatsvindt — zou een keerpunt kunnen worden. Een ontmoeting met Xi Jinping zal niet alleen de nieuwe Duitse regering op de proef stellen, maar ook een signaal afgeven aan de hele EU over de vraag of Duitsland van plan is de huidige lijn van Europese solidariteit voort te zetten of een pragmatische realpolitik te voeren in de stijl van de vorige regeringen van Angela Merkel.

Welke beslissingen er ook worden genomen, één ding is duidelijk geworden: China ziet de toekomst van zijn invloed in Europa via Duitsland lopen. En als Duitsland besluit dat het, gezien de wereldwijde onrust, de moeite waard is om de samenwerking met China te verdiepen, zou de machtsverhouding op het continent sneller kunnen veranderen dan iedereen verwacht.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven