Live

Perceptie versus realiteit: hoeveel migranten zijn er nu werkelijk?

Europeanen overschatten vaak het aantal migranten in hun land. Volgens een Eurobarometer-enquête uit 2022 geloofde 68% van de respondenten dat er meer migranten in hun land waren dan in werkelijkheid het geval is. Gemiddeld dachten mensen dat niet-EU-burgers 16% van de bevolking uitmaakten, terwijl het werkelijke aantal onder de 7% ligt.

Uit gegevens van Eurostat blijkt dat er in 2024 29 miljoen onderdanen van derde landen in de EU woonden – ongeveer 6,4% van de bevolking, tegenover 21 miljoen (5%) in 2019. De groei is zichtbaar, maar niet dramatisch. Het beeld verschilt echter per land: Malta heeft bijna 24% van de inwoners van buiten de EU, terwijl Polen en Roemenië slechts zo'n 2% hebben.

Interessant genoeg zakt migratie langzaam weg op de lijst van politieke prioriteiten. In het voorjaar van 2025 plaatsten Europeanen het op de vierde plaats van de belangrijkste thema's – na veiligheid, economie en kosten van levensonderhoud.

Het aantal illegale grensoverschrijdingen neemt af

Angst voor "massale" of "ongecontroleerde" migratie komt veel voor in publieke debatten. Maar gegevens van Frontex schetsen een ander beeld. In 2024 werden er 239.000 illegale grensoverschrijdingen naar de EU geconstateerd – 25% minder dan in 2023.

Deze dalende trend zette zich tot 2025 voort op alle belangrijke migratieroutes. De daling houdt verband met EU-operaties en partnerschappen met landen als Tunesië, Egypte en Mauritanië, die erop gericht zijn het aantal vluchtelingen uit Noord-Afrika te beperken. De vraag blijft echter: zijn deze overeenkomsten gebaseerd op samenwerking op de lange termijn of op politieke compromissen op de korte termijn?

Legale migratie domineert

Publieke discussies richten zich vaak op irreguliere migratie, maar de waarheid is dat legale migratie op veel grotere schaal plaatsvindt. Alleen al in 2023 kregen 3,9 miljoen mensen van buiten de EU een legale verblijfs- en werkvergunning. Ter vergelijking: het aantal irreguliere grensoverschrijdingen bedroeg in 2023 ongeveer 380.000 en in 2024 239.000.

Een van de belangrijkste instrumenten om geschoolde werknemers aan te trekken is de EU Blue Card , die aan bijna 90.000 specialisten is toegekend. Dit toont aan dat EU-landen gecontroleerde, legale migratie actief stimuleren – vooral om in te spelen op de behoeften van de arbeidsmarkt.

Arbeidstekorten en de rol van migranten in de EU-economie

Volgens rapporten van Mario Draghi en de Europese Commissie kampt ongeveer een kwart van de EU-bedrijven met personeelstekorten en heeft de helft moeite om geschikte kandidaten te vinden. In 2024 waren er 42 beroepen officieel aangemerkt als sectoren met een ernstig tekort aan arbeidskrachten, waaronder de bouw, transport, landbouw, horeca en gezondheidszorg.

Nu de werkloosheid recordlaag is, worden arbeidsmigranten steeds belangrijker voor de Europese economie. Uit gegevens van Eurostat blijkt dat onderdanen van derde landen vaker fysiek zwaar of routinematig werk aannemen dat EU-burgers vaak vermijden. In Europese steden komt één op de vier laaggeschoolde werknemers van buiten de EU – twee keer zoveel als op het platteland.

Dit roept een belangrijke vraag op: moet migratiebeleid vooral worden bekeken vanuit het oogpunt van veiligheid en controle, of als een strategisch instrument voor de economische veerkracht van Europa?

Mensenrechten centraal in het EU-beleid

Ondanks heftige retoriek blijven grondrechten de ruggengraat van het EU-migratiebeleid. Het Handvest van de grondrechten van de EU en het Verdrag van Genève van 1951 garanderen het recht op asiel, verbieden collectieve uitzettingen en waarborgen de eerbiediging van de menselijke waardigheid.

Het nieuwe Pact inzake Migratie en Asiel versterkt deze principes door criteria te harmoniseren, de monitoring te verbeteren en de opvangnormen te verhogen – inclusief toegang tot gratis juridisch advies voor asielzoekers. Een concreet voorbeeld: de door de EU gefinancierde modernisering van 22 opvangcentra in Griekenland om de levensomstandigheden en de toegang tot diensten te verbeteren.

Integratie begint met taal

Integratie is geen eenrichtingsverkeer – het vereist inzet van zowel migranten als gastlanden. Volgens de Eurobarometer gelooft 70% van de Europeanen dat succesvolle integratie afhangt van gedeelde verantwoordelijkheid.

De belangrijkste factor? Het leren van de lokale taal. Andere belangrijke elementen zijn belasting betalen, maatschappelijke betrokkenheid en het hebben van relevante werkvaardigheden. Zoals Eurobarometer 519 laat zien, blijft echte deelname aan het gemeenschapsleven zonder taal onbereikbaar.

Oekraïense vluchtelingen – een last of een voordeel?

Meer dan 4 miljoen Oekraïners leven momenteel in de EU onder tijdelijke bescherming. In tegenstelling tot de aanvankelijke vrees heeft hun aanwezigheid positieve economische effecten. In Polen schatten studies van de UNHCR en Deloitte hun bijdrage aan het bbp op 0,7-1,1%, en vergelijkbare gegevens van het Tsjechische ministerie van Sociale Zaken tonen aan dat Oekraïense migranten meer belasting betalen dan ze aan uitkeringen ontvangen.

Toch blijven taalbarrières en administratieve uitdagingen grote obstakels. EU-landen bieden beroepscertificeringsprogramma's en intensieve taalcursussen aan, en de tijdelijke bescherming is verlengd tot maart 2027, wat ruimte biedt voor integratie-inspanningen op de lange termijn.

De hamvraag is nu of deze initiatieven de tijdelijke bescherming omzetten in een blijvende deelname aan de Europese samenleving, of dat ze slechts een reactie op een crisis op de korte termijn blijven.

Een realistischer beeld van migratie

Migratie in Europa is geen crisis – het is een complexe en veranderende realiteit die kansen, uitdagingen en diversiteit combineert. Inzicht in de werkelijke gegevens, in plaats van in mythes, helpt bij het vormgeven van beleid dat eerlijk, effectief en in lijn is met de Europese waarden.

Voor jonge Europeanen is dit ook een test: hoe kan de EU open, veilig en verenigd blijven in een wereld die voortdurend in beweging is?

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven