Live

Het afgelopen jaar heeft X-eigenaar Elon Musk zich uitgebreid uitgesproken over de Europese politiek. Zo steunde hij Alternative für Deutschland bij de Bondsdagverkiezingen in februari en verdedigde hij de Italiaanse vicepremier Matteo Salvini tegen beschuldigingen van migrantenontvoering toen hij minister van Binnenlandse Zaken was in de regering van Giuseppe Conte.

Musk bekritiseerde ook de annulering van de eerste ronde van de Roemeense presidentsverkiezingen vanwege vermoedens over door het Kremlin gesteunde desinformatiecampagnes ter ondersteuning van de winnaar van de verkiezingen.

Door deze inmenging zijn er zorgen ontstaan ​​over mogelijke manipulatie van X's algoritmes om content te promoten van kandidaten of partijen die Musk prefereert. Dit heeft geleid tot een discussie over de bredere invloed van digitale platforms op Europese democratieën en hoe de Europese Commissie hiermee om zou kunnen gaan.

Vrijheid van meningsuiting versus algoritmische invloed

De Digital Services Act (DSA) van de EU is bedoeld om veiligere en transparantere online ruimtes te creëren, met name op grote platforms zoals X, Meta (Facebook, Instagram) of TikTok. Maar de wet staat geen regelrechte censuur of het verbieden van platforms toe, puur en alleen omdat hun eigenaren politieke meningen uiten.

Platformeigenaren hebben – net als elke burger – recht op vrije meningsuiting, inclusief het steunen van politieke kandidaten. Daarom kondigde de Europese Commissie, na een veelbesproken gesprek via X-service tussen Elon Musk en AfD-covoorzitter Alice Weidel, aan dat het interview geen schending van de DSA inhield – ook al had Musk openlijk opgeroepen om op Alternative für Deutschland te stemmen.

Wat de DSA echter verbiedt, is het manipuleren van algoritmen om politieke content kunstmatig te versterken of te belemmeren. Bovendien hebben platforms de verantwoordelijkheid om het risico dat hun algoritmen verkiezingen beïnvloeden, te beoordelen en te beperken.

Kan de EU een platform als X daadwerkelijk verbieden?

Technisch gezien wel, maar alleen in extreme gevallen. De Europese Commissie kan platforms boetes opleggen tot 6% van hun wereldwijde jaaromzet voor het overtreden van de DSA. Ze kan platforms ook onder verscherpt toezicht plaatsen en dagelijkse boetes opleggen van maximaal 5% van hun dagelijkse omzet voor het niet naleven van de EU-regels.

Maar een volledige schorsing of ban zou alleen overwogen worden als:

  • Het platform blijft de DSA overtreden ondanks boetes,
  • De overtredingen leiden tot ernstige schade voor gebruikers,
  • En de inhoud leidt tot strafbare feiten die een gevaar vormen voor het leven of de openbare veiligheid.

Maar zelfs dan zou de Europese Commissie een formele procedure moeten doorlopen om de activiteiten van een platform in de EU tijdelijk op te schorten.

Zijn de huidige regels voldoende?

Sommige EU-regeringen zijn daar niet zo zeker van. Naarmate politieke campagnes in het hele blok oplaaien, groeit de bezorgdheid of de huidige regels wel ver genoeg gaan om democratische processen te beschermen.

De aftredende Duitse minister van Digitale Zaken gaf eerder dit jaar aan dat de regering van Olaf Scholz bereid was strengere wetgeving voor te stellen indien nodig. "We zullen niet toestaan ​​dat onze democratie wordt ondermijnd door platformalgoritmen", verklaarde hij, en riep op tot voortdurende waakzaamheid op EU-niveau. Het is nog maar de vraag of het nieuwe kabinet onder Friedrich Merz een even strenge houding zal aannemen.

Ministers van Digitale Zaken uit andere EU-landen hebben benadrukt dat er behoefte is aan nauwere samenwerking tussen overheden en socialemediabedrijven, vooral om desinformatie snel te kunnen opsporen en verwijderen.

Wat volgt er nu?

Hoewel een verbod op een platform als X in de hele EU zeer onwaarschijnlijk is, liggen strengere regelgeving en toezicht in het verschiet. De EU streeft naar een evenwicht tussen de bescherming van democratische verkiezingen en het behoud van fundamentele rechten, waaronder de vrijheid van meningsuiting.

Eén ding is duidelijk: naarmate techmiljardairs meer invloed krijgen in het publieke debat, groeit de druk op EU-instellingen om daadkrachtig – en verantwoordelijk – op te treden.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven