Live

De wereldwijde nomade, de lokale kosten

Portugal transformeert al enkele jaren in een centrum voor immigratie met een hoog inkomen – niet in de zin van luxe vakanties, maar eerder van digitale nomaden , werknemers die op afstand werken voor klanten, bedrijven in Noord-Europa of de VS. De preferentiële visum- en belastingvoordelen die hen vrijstellen van belasting over hun buitenlandse inkomsten, samen met de mediterrane levensstijl, hebben dit deel van de wereld tot een paradijs gemaakt voor deze groep mensen. Alex Holder , een Britse schrijfster die zich in Lissabon vestigde, geeft toe dat haar beslissing verband hield met zogenaamde "belastingoptimalisatie" en benadrukt het gemak waarmee ze als freelancer met haar eigen bedrijf een niet-permanente verblijfsvergunning kreeg, zonder in Portugal inkomstenbelasting te betalen over haar buitenlandse inkomsten.

Volgens Honder bleef de welvaart die de politieke voorstanders van digitale nomaden beloofden, geconcentreerd onder de bevoorrechte nieuwkomers zelf, in plaats van onder de laagbetaalde Portugezen. Op Madeira, waar het experiment "Digital Nomad Village" werd aangeprezen als een model voor lokale ontwikkeling, resulteerde dit in een systeem van sociale uitsluiting waarbij weinig inwoners zich aansloten bij de gemeenschappen die waren opgezet om "voor hen te zorgen", terwijl zelfs de voorzitter van de lokale gemeenschap verklaarde dat hij de projectmanagers nooit had ontmoet.

Hoewel overheden het aantrekken van digitale nomaden promoten als een bron van economische glorie, ervaren inwoners een vorm van moderne kolonisatie, waarbij marktleiders, influencers en ambitieuze startups de straten van Lissabon of Punta del Sol omtoveren tot economisch ontoegankelijke showcases die volledig afgesloten zijn van het dagelijks leven van de lokale bevolking. In Colombia hekelen activisten zoals Ana Maria Valle Villegas openlijk de transformatie van hun wijken tot "Airbnb-zones" en de geleidelijke verdrijving van bewoners uit hun huizen vanwege stijgende huren – met andere woorden, wat het fenomeen van overtoerisme doet met betrekking tot de economische uitputting van de lokale bevolking, doet een duidelijk kleinere groep "rijke" mensen.

De economie van de buitenlander

De inkomsten van digitale nomaden, hoewel aanvankelijk gepresenteerd als aanjagers van de lokale economie – en dat was misschien ook zo voor bedrijven en specifieke sectoren – veranderen in vicieuze cirkels van sociale ongelijkheid. In Portugal heeft 60% van de werknemers een maandelijks inkomen van minder dan € 1.000, terwijl digitale nomaden € 5 betalen voor een flat white coffee, € 35 voor een uur pilates, en wonen in appartementen die ze hebben gekocht tegen prijzen die tot 82% hoger liggen dan die van de lokale bevolking – wat leidt tot torenhoge prijzen en de verdrijving van bewoners uit hun buurten. In Ponta do Sol, Madeira, heeft de "digitale gemeenschap" die beloofde samen te leven met de lokale bevolking, uiteindelijk parallelle economieën en gescheiden werelden gecreëerd: buitenlanders die uitsluitend met buitenlandse klanten werken, onderling geld uitgeven en alleen in het Engels communiceren, zonder enige echte culturele of sociale integratie, een relatie van dienstbaarheid en afhankelijkheid. De coworkingruimte, geadverteerd als een ontmoetingsplek, ontving zelden Portugezen; in plaats daarvan organiseerde het educatieve seminars over ademhalingsoefeningen, schaduwwerk en NFT's, waardoor indirect degenen werden uitgesloten die de levensstijl van 'bewuste productiviteit' niet konden volgen.

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan , met name in Colombia en Puerto Rico, nam de oplegging van de nomadische cultuur bijna koloniale trekken aan. De wijk El Poblado in Medellín is getransformeerd tot een Instagram-utopie, terwijl de lokale bevolking in San Juan merkt dat ze op straat nu meer Engels dan Spaans horen. Het patroon is overduidelijk: gentrificatie, culturele verdringing en sociale ontkoppeling, niet vanwege de slechte bedoelingen van individuen, maar vanwege de onevenwichtigheid tussen macht en privileges. Een logisch gevolg zijn lokale politieke reacties, zoals Dave Cook , antropoloog aan de UCL, zegt: "Als je naar een plek gaat om te profiteren van lagere kosten voor levensonderhoud, hak je in op ongelijkheden, en zal er politieke weerstand ontstaan."

“Het culturele probleem met digitale nomaden is dat ze niet de multiculturele coëxistentie bevorderen, maar het lokale vervangen door een geïnternationaliseerde, post-liberale cultuur van productiviteit, waarin de lokale gemeenschap niet in staat is zich aan te passen – dat hoeft ook niet – en zich ermee te verbinden, waardoor ze wordt gereduceerd van een onderworpen tot een functionele achtergrond.”

Is het vooral een botsing van culturen?

Maar nu de economische impact van digitale nomaden de vastgoed- en lokale dienstenmarkten verstoort, vindt er ook een culturele botsing plaats. Het zijn niet alleen de hoge huren die stijgen, maar ook de herdefiniëring van de publieke sfeer. Op straat in Lissabon, Medellín of Punta del Sol spreken mensen nu een andere taal, niet alleen letterlijk maar ook symbolisch. Gemeenschappen die ooit gevormd werden rond de lokale taal, de lokale markt, de kerk of het café, maken nu stilletjes plaats voor het dagelijks leven van de Engelstalige, 'bewuste', belastingbewuste buitenlander die met zijn MacBook open in het café een matcha-thee bestelt om de dag goed te beginnen.

Het culturele probleem met digitale nomaden is dat ze niet de multiculturele co-existentie bevorderen, maar het lokale vervangen door een geïnternationaliseerde, post-liberale cultuur van productiviteit, waarin de lokale gemeenschap zich niet kan assimileren – dat hoeft ook niet – en zich er niet mee kan verbinden. Hierdoor wordt de gemeenschap gereduceerd van een onderworpen tot een functionele achtergrond.

De cruciale factor is niet de intentie van de nomaden, maar de machtsongelijkheid die hen in staat stelt hun locatie, cultuur en ervaring te kiezen zonder ooit iets terug te hoeven doen, zich te integreren of verantwoording af te leggen, omdat ze zichzelf expliciet identificeren als geen migranten, geen expats, geen locals. Ze zijn tijdelijke bewoners met een impact op de lange termijn. Het is een vorm van vluchtige kolonisatie waarbij nomaden hun sociale netwerken, hun cliënten en hun inkomen onderhouden en een waardesysteem met zich meebrengen dat niet onderhandelt met de lokale elementen. Gentrificatie is niet simpelweg stadsplanning; het herdefinieert de principes van het openbare en privéleven, waarbij opnieuw wordt gekeken naar wat productief wordt geacht, wat als 'cultuur' wordt beschouwd, welk eten de moeite waard is om te fotograferen en welke taal de moeite waard is om naar te luisteren.

Net als bij overtoerisme speelt ook hier het conflict zich af tussen twee tegengestelde opvattingen die voortkomen uit ongereguleerde systemen, resulterend in belastende heterotopieën van de werkelijke ruimte en de maatschappij, in tegenstelling tot degenen die de stad zien als een plek om te leven en zichzelf te verwezenlijken. Digitale nomaden erkennen de noodzaak van integratie niet en zijn evenmin onderworpen aan aanpassingsbeleid. Ze hoeven de taal niet te leren, lokale problemen niet te begrijpen of hun positie binnen sociale hiërarchieën te bepalen. En toch verandert hun aanwezigheid de omgeving om hen heen radicaal. Hun macht is noch institutioneel noch staatsgebonden; ze is fluïde, die van een nomade.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven