Live

Buiten het label

Er is de laatste jaren veel gediscussieerd over het beschouwen van ons tijdperk als een tijdperk van permacrisis , en evenveel over massamobilisaties op internationaal niveau, mobilisaties met een sterke impact die worden gepresenteerd als jeugdig, verpakt als "Generatie Z-protesten", vaak met een optimistische toon die een utopisch discours kan aanwakkeren en soms wordt gelinkt aan het permacrisistijdperk, niet een crisis (κρίσις) in de klassieke betekenis van het woord, maar eerder een omwenteling.

Het label 'Generatie Z-protesten' wordt meer gebruikt als leidraad om een ​​generatie te begrijpen dan als de bewegingen zelf, waardoor ze natuurlijk worden gekoppeld aan digitale geboorte, de erkenning van een horizontale organisatie en een gemoraliseerde woede. Hoewel het een nogal sexy merk is, dreigt deze generalisatie deze bewegingen te promoten als 'gedepolitiseerd anti-systemisch' in plaats van als divers van inhoud, waardoor de interdisciplinariteit van de deelnemers wordt overschaduwd en de structurele oorzaken die het protest in gang zetten over het hoofd worden gezien – met als meest recente en meest kenmerkende voorbeeld het geval van Nepal, dat aanvankelijk in het internationale nieuws werd gepresenteerd als een revolutie tegen het verbod op sociale media.

Met de opkomst van realpolitik als filter om dingen waar te nemen, is de utopische retoriek in verval. Wat deze retoriek nastreeft en wat realpolitik overweegt, is natuurlijk een andere discussie met implicaties voor de beperking van de democratische ruimte ten gunste van een onregelmatige stabilitocratie . Wat Generatie Z betreft, zij is niet "de toekomst", maar al een beslissende factor in het heden. Het is de generatie die de snelheid en onderlinge verbondenheid van platforms uitbuit om geografische en institutionele grenzen te overstijgen en hybride vormen van actie te organiseren die op straat belanden. Haar leeftijdsidentiteit, als de kern van een "verlichte generatie", kan echter de harde realiteit verhullen van een politieke economie die de woede van deze generatie kweekt: economische onzekerheid, groeiende ongelijkheid, de staat als big brother, samen met politieke keuzes die leiden tot milieuverval en institutionele onbetrouwbaarheid, bepalen het kader dat deze bewegingen tot actie drijft. Het is duidelijk dat het beschouwen van deze jeugdbewegingen onder het label "Generatie Z" als een interpretatief passe-partout nogal ontoereikend is.

Deze bewegingen hebben hun succes al vaker bewezen, met overwinningen zoals het intrekken van wetsvoorstellen. Maar ze worden nog steeds bedreigd door het oude politieke systeem. Voorstellen voor inclusieve, democratische en samenwerkende hervormingen worden opzijgezet door kortdurende anti-corruptiecampagnes en bewegingen die doen alsof ze de symptomen bestrijden in plaats van de oorzaken.



© The Guardian — Nepal verbiedt 26 socialemediasites, waaronder X, WhatsApp en YouTube (8 september 2025)

In Europa lijken jongeren zich niet uit de politiek te "terugtrekken", maar herontwerpen ze de kanalen van participatie, van wederzijdse hulp en artistiek protest naar digitale verhalen die gelijke toegang tot beslissingen eisen en geen symbolische "jongerenhoekjes". Deze verschuiving is doorslaggevend in hun conceptuele benadering, omdat het niet gaat om "jongeren als onderwerp", maar om "jongeren als methode", een methodologie die confronterende creativiteit bevordert en geen "veilige" vormen van participatie afdwingt. Tegenwoordig is Servië een laboratorium van grenzen en mogelijkheden, van een studentenbeweging die begon met eisen voor verantwoording en zich ontwikkelde tot een bredere burgerstrijd, waarbij het "schandaal" werd omgezet in een bredere kritiek op ongelijkheid en corruptie.

De conclusie is niet om de term 'Generatie Z' af te schaffen, maar om hem te dekoloniseren. Als beschrijvend concept kan het nuttig zijn, maar als interpretatief dogma verhult het de scheiding tussen klasse, geslacht, etnische positie, centrum-periferie en de architectuur van de macht (recht, politie, media, markten). De Servische casus herinnert ons eraan dat etiketten zich niet gemakkelijk laten plaatsen in pluralistische, competitieve processen.

Het probleem van oversimplificatie

Het concept van "Generatie Z-protesten" spreekt de media en de politieke communicatie aan en biedt een ogenschijnlijk eenvoudig en transparant kader voor interpretatie, gericht op de jongere generatie burgers. Maar juist dit gebruik van het concept "generatie" als interpretatiefilter versterkt stereotiepe verhalen in plaats van de veelheid en complexiteit van deze bewegingen te erkennen.

Deze oversimplificatie leidt tot een perceptie van identieke uniformiteit, wat een gedeelde ervaring en een gemeenschappelijke politieke verbeelding impliceert, terwijl de jongeren die deelnemen aan protesten in werkelijkheid afkomstig zijn uit verschillende sociale lagen, klassen, genders en culturele achtergronden, waardoor de erkenning van interne diversiteit een voorwaarde voor rechtvaardigheid is. Dit komt doordat het elimineren van heterogeniteit in naam van een "generatie" leidt tot een vorm van "politieke monddoodmaking" van degenen die niet in het stereotype passen, maar ook het probleem van politieke kapitalisatie benadrukt. Uiteindelijk, als deze kwesties worden verplaatst van hun politieke inhoud naar een pseudo-demografisch narratief, worden de machtsverhoudingen die bewegingen actief maken, opzijgezet.

Deze moeilijkheid bij de politieke kapitalisatie van bewegingen heeft te maken met hoe ze worden waargenomen. Want wanneer ze "Generatie Z-protesten" blijven, worden ze gedefinieerd in een apolitiek narratief, waarin ze enerzijds meer worden gepresenteerd als een generatie-uiting van "woede" en minder als bewuste politiek, terwijl anderzijds hun beperkingen worden onderschat en ze worden overladen met utopische overdrijvingen als voorbodes van een radicaal nieuwe samenleving, zonder te erkennen dat utopie niet bestaat; maar dat wat wél bestaat, problemen zijn waarmee samenlevingen een politieke horizon moeten verkennen. Uiteindelijk, wanneer de onvermijdelijke teleurstelling zich aandient, wordt de beweging gestigmatiseerd als een mislukking. Over het geheel genomen functioneert het kader van "Generatie Z-protesten" als een schematisering die de kwestie depolitiseert of oppervlakkig behandelt, de complexiteit van collectieve actie niet belicht, maar ze eerder opneemt in een categorie die toegankelijk is voor mediacommunicatie, maar weinig theoretische waarde heeft.


“Het elimineren van heterogeniteit in naam van een ‘generatie’ leidt tot een vorm van ‘politieke monddoodmaking’ van degenen die niet in het stereotype passen, maar benadrukt ook het probleem van politieke kapitalisatie. Want als deze kwesties uiteindelijk worden verplaatst van hun politieke inhoud naar een pseudo-demografisch narratief, worden de machtsverhoudingen die bewegingen actief maken, opzijgezet.”

De naam zelf is al een classificatie van de werkelijkheid; het karakteriseren van een protest als "jeugdig" plaatst het in een specifiek waardenkader, en dit kader is tweeledig: het benadrukt de frisheid en dynamiek van de jeugd, maar reduceert het tegelijkertijd vaak tot een tijdelijke, bijna frivole emotionele uitbarsting. Het resultaat is de creatie van een mythe over de jeugd die zowel positieve als negatieve connotaties met zich meebrengt, maar geen politieke dialoog met serieuze politieke gevolgen op gang brengt, waarbij jongeren hun status als politieke subjecten wordt ontnomen en ze veranderen in een massa zonder stabiele identiteit die interpretatie en controle behoeft. De machthebbers hebben er alle belang bij de protesten te presenteren als het resultaat van een "rebelse", "naïeve" generatie, laten we zeggen rebellen zonder doel – door de eisen, de kritiek op institutionele corruptie, de ongelijkheden en de beschuldigingen van politiegeweld te bagatelliseren. Als het politieke, het concept van het politieke, uiteindelijk wordt geconstrueerd rond het concept van vriend-vijand , dan verwijderen we deze bewegingen uit dit spectrum door ze te beschouwen als een bijproduct van Generatie Z, en ondermijnen we ze als ‘sociaal lawaai’.

Ten slotte moeten we erkennen dat de manier waarop 'Generatie Z-protest' wordt geframed, een postpolitieke mythologie creëert, waardoor de protesten verteerbaar worden in een verhaal over 'de rebellerende generatie', terwijl ze tegelijkertijd als overbodig worden beschouwd. Kritiek op 'Generatie Z-protest' is niet louter literair; het is politiek en stelt ons in staat te reflecteren op hoe de termen van het publieke discours bepalen wat onder politieke actie wordt verstaan ​​en wie als burger wordt beschouwd. Het generatielabel leidt de aandacht af van politieke en maatschappelijke eisen, waardoor complexe bewegingen worden getransformeerd tot een cultureel fenomeen dat gemakkelijk te consumeren en snel te vergeten is, waarbij een 'generationele' opstand van de ene op de andere dag viraal kan gaan en de week erna alweer in het nieuws is opgenomen, waardoor de volgende trend zich aandient.

In plaats van dialectisch te functioneren en tot consensus of creatieve synthese te leiden, kan ideologisch pluralisme een veld van fundamentele verschillen en interne fragmentatie worden. Generatie-identiteit kan, in plaats van empowerment, de horizon van politieke verbeelding beperken als deze niet gekoppeld is aan duidelijke strategieën voor maatschappelijke verandering.

Het gaat natuurlijk niet alleen om het verwerpen van labels, waar we kritisch op moeten zijn, maar om de noodzaak voor bewegingen om organisatievormen en politieke verbeelding te ontwikkelen die de labels en verhalen die hen worden opgelegd overstijgen, structuren creëren die na de eerste explosie blijven bestaan, manieren bedenken om constante druk uit te oefenen op de staat en instellingen, en intergenerationele en klassenoverstijgende allianties smeden. Postpolitiek is het veld waar woorden en beelden actie vervangen, dus wat we moeten doen is terugkeren naar actie als iets dat realiteit creëert. Dit betekent dat we politiek niet moeten zien als een "moment van jeugdige spontane uitbarsting", maar als een langdurig proces van het vormen van nieuwe vormen van collectiviteit en nieuwe manieren van participatie.

Wanneer zelfs bewegingen zelf een "Generatie Z-identiteit" als zelfdefinitie aannemen, bestaat het risico dat dit generatielabel als substituut voor politieke inhoud zal dienen. Hoewel kwesties zoals transparantie, verantwoording en de vervanging van corrupte elites fundamenteel zijn, laat de afwezigheid van een bredere politieke horizon de mogelijkheid open dat mobilisaties gevangen raken in een eng generatienarratief. In plaats van dialectisch te functioneren en te leiden tot consensus of creatieve synthese, kan ideologisch pluralisme dus een veld van fundamentele verschillen en interne ulta-fragmentatie worden. Generatie-identiteit kan, in plaats van empowerment, de horizon van politieke verbeelding beperken als deze niet gekoppeld is aan duidelijke strategieën voor maatschappelijke verandering. Met andere woorden, mobilisaties zullen historische diepgang en politieke betekenis verwerven wanneer ze erin slagen erkend te worden als onderdeel van een voortdurende strijd voor de herverdeling van discours, macht en sociale middelen, en getransformeerd worden tot processen van continue transformatie.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven