Live

De druppel die de emmer deed overlopen

“Ik heb de definitieve beslissing genomen om Servië te verlaten op het moment dat ik met eigen ogen zag dat een partijlidmaatschapskaart belangrijker was dan mijn universitaire diploma.”

Zo begint het verhaal van Tanja Milic, een 25-jarige grafisch ontwerpster uit Kragujevac, Servië. De afgelopen twee jaar woonde Tanja met haar partner in Zweden, nadat ze kort na haar afstuderen aan de Faculteit Filologie en Kunsten van de Universiteit van Kragujevac was vertrokken. Tegenwoordig is ze art director bij een Zweeds grafisch ontwerpbureau.

“Ik ben niet om economische redenen vertrokken, want ik leefde ook prima in Servië. Maar op het moment dat ik me realiseerde dat je niet via de Nationale Arbeidsdienst naar een baan moet zoeken, maar via de adressen van politieke partijen, was mijn besluit om Servië te verlaten definitief. Ik wilde gewoon geen partijposters ophangen in ruil voor een baan in mijn vakgebied,” herinnert Tanja zich.

“Ik sprak Engels en die zomer leerde ik Zweeds. Met wat spaargeld en een laptop kwam ik in Zweden aan, waar ik na een paar maanden een baan kreeg bij het bedrijf waar ik nog steeds werk. Ondertussen kwam mijn verloofde, een afgestudeerd econoom, ook naar Zweden. We zijn getrouwd en leven nu als een normaal stel,” vertelt Tanja.

Tanja's studiegenote Ilda Mesic, afkomstig uit het naburige Bosnië en Herzegovina, verliet haar geboorteplaats Sarajevo tijdens haar studie. Ze woont in Berlijn, waar ze afstudeerde in architectuur aan een universiteit waar ze nu als docent werkt.

“Jongeren verlaten Bosnië en Herzegovina omdat ze de hoop en het vertrouwen verliezen dat het beter zal worden. Ze vertrekken teleurgesteld door corruptie, criminaliteit, verdeeldheid en politici die hen verdelen en opsluiten in nationale en religieuze hokjes, terwijl ze zelf hun zakken vullen. Ze vertrekken omdat ze geen alternatief zien voor positieve verandering. Duitsland is niet perfect, verre van dat, maar hier heb ik een bijzonder gevoel van veiligheid. De basis van dat gevoel is de stabiliteit van het systeem hier, waardoor ik erop kan vertrouwen dat niet alles van de ene op de andere dag kan instorten. Dat is helaas iets wat Bosnië en Herzegovina mist,” aldus Ilda.

De braindraincrisis

De verhalen van Tanja en Ilda zijn slechts twee stemmen te midden van de ruim een ​​kwart van de bevolking die volgens gegevens van de Wereldbank in het buitenland woont. Nu dit aantal bijna dagelijks toeneemt en lege kantoren en gesloten scholen steeds vaker deel uitmaken van het stadsbeeld, rijst de vraag: wordt de Westelijke Balkan een regio zonder toekomst?

Volgens beschikbare gegevens overweegt meer dan 70% van de jongeren in Bosnië en Herzegovina het land te verlaten, terwijl in Servië maar liefst 80% van de jongeren wil vertrekken op zoek naar betere kansen.

Een van de belangrijkste problemen van migratie in de Westelijke Balkanregio is het vertrek van hoogopgeleide jongeren, specialisten in IT, techniek, geneeskunde en andere cruciale sectoren.

De gezondheidszorg in Bosnië en Herzegovinakampt bijvoorbeeld met een ernstig tekort aan artsen en medisch personeel. De Kamer van Artsen meldt dat de afgelopen tien jaar bijna 10.000 artsen Bosnië en Herzegovina hebben verlaten . Het vertrek van deze specialisten leidt niet alleen tot direct economisch verlies door de afname van het personeelsbestand, maar ook tot indirecte kosten zoals de langdurige opleiding van nieuw personeel, waarvan het aantal steeds kleiner wordt.

Meritocratie versus de partijkaart

Professor Amer Osmic van de afdeling Sociologie aan de Faculteit Politieke Wetenschappen van de Universiteit van Sarajevo is van mening dat ontevredenheid over het gehele sociale systeem een ​​van de belangrijkste factoren is die de emigratie van jongeren uit de regio aanjaagt.

“Ze zijn ontevreden over de gezondheidszorg, het onderwijs, de veiligheid en het politieke systeem. Ze willen leven in een samenleving waar deze aspecten beter geregeld en georganiseerd zijn dan in de onze. Hun ouders zijn getuige geweest van het feit dat er de afgelopen twintig jaar vrijwel niets is veranderd wat betreft het creëren van een samenleving met gelijke kansen. Wat jongeren hier ontvluchten, is het gevoel van hopeloosheid, het onvermogen van jongeren om zich voor te stellen dat de situatie in dit land, in deze samenleving, over twee, drie of vijf jaar aanzienlijk beter zal zijn”, benadrukt professor Osmic.

Tanja Milic benadrukt vanaf het begin van ons verhaal dat het leven in Zweden haar een toekomstvisie geeft die ze in Servië nooit had gehad, en dat ze al snel overtuigd raakte van de voordelen van een ordelijk sociaal systeem met duidelijk omschreven regels, verplichtingen en rechten.

“Toen ik in Servië was en overal waar ik kon solliciteerde, vond niemand me de moeite waard om via e-mail of zelfs sms te reageren. In Zweden was het compleet anders. Alles was volkomen transparant – van de vacature tot de sollicitatieprocedure. Na een reeks tests en sollicitatiegesprekken kreeg ik de baan die ik echt wilde, ook al waren alle andere kandidaten Zweeds. Kortom, niemand stelde me vragen die niets met de functie te maken hadden,” vertelt Tanja.

Een politieke mislukking

Socioloog Cedomir Cupic, hoogleraar aan de faculteit Politieke Wetenschappen van de Universiteit van Belgrado, zegt dat de meest capabele en gekwalificeerde mensen in de bloei van hun carrière Servië verlaten.

"Wanneer een economische crisis samengaat met de interne politieke structuur, willen mensen in zo'n situatie niet jarenlang wachten op een baan, terwijl politieke partijen hun eigen leden aanstellen. Natuurlijk pikken ze dat niet, ze weigeren onderdanig te zijn, ze weigeren slaafs te zijn en ze verlaten het land," aldus Cupic.

Hij merkt op dat migratie ook in ontwikkelde landen voorkomt, meestal om economische of sociologische redenen, maar dat migratie op de Westelijke Balkan een bijkomende politieke dimensie heeft.

“Als de ontwikkelingsstrategie van een land wordt bepaald door incompetente ambtenaren die vatbaar zijn voor corruptie, mensen die de gunst proberen te winnen van een incompetente regering, dan gaat het perspectief voor ontwikkeling verloren. Zonder dat perspectief is er geen plek voor jongeren om in dat gebied te blijven en te overleven. Dit betekent dat als een samenleving haar meest gekwalificeerde en hoogopgeleide mensen verliest, ze een groot potentieel voor toekomstige ontwikkeling misloopt. Na verloop van tijd zullen alleen degenen die geen andere keuze hebben in zo'n land achterblijven,” concludeert Cupic.

Het kruispunt

Op het kruispunt tussen een verleden dat ze achter zich willen laten en een toekomst die ze in andere landen opbouwen, vormen jonge mensen uit de Balkan een levende brug tussen twee realiteiten. Terwijl Tanja in Zweden en Ilda in Duitsland een leven opbouwen dat gekenmerkt wordt door stabiliteit en verdienste, worstelen hun leeftijdsgenoten die zijn achtergebleven met een systeem dat loyaliteit vaak boven competentie stelt.

Geconfronteerd met het voortdurende vertrek van jongeren en demografische achteruitgang, staan ​​de Balkanlanden voor een keuze: verder achteruitgaan of strategisch handelen. Een duurzaam antwoord ligt in het creëren van een aantrekkelijke omgeving – van kwalitatief goed onderwijs voor jongeren tot ondersteuning van ondernemerschap. Hoewel migratie een uitdaging vormt, kan het ook een drijvende kracht voor ontwikkeling worden als het wordt ingezet om een ​​golf van terugkerende kennis en vaardigheden op te wekken.

Want in wezen wil niemand zijn huis verlaten – ze willen gewoon een toekomst die ze daar niet kunnen vinden.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven