Live

Als we aan vervuiling denken, denken we vaak aan smog in de lucht, plastic in de oceanen of giftig afval. Maar er is nog een andere vorm van vervuiling die zich voor het oog – of beter gezegd, in geluid – verbergt. Het is het constante geraas van het verkeer, het gezoem van vliegtuigen boven ons, het geratel van treinen: omgevingslawaai. En hoewel het grotendeels onzichtbaar is, is de impact ervan luid en duidelijk.

Volgens het Europees Milieuagentschap (EEA) is geluidsoverlast – met name door transport – een van de grootste milieurisico's voor de gezondheid in Europa. Toch blijft het vreemd genoeg afwezig in de meeste politieke debatten en het publieke bewustzijn.

De decibelval van Europa

De cijfers spreken boekdelen. Meer dan 110 miljoen Europeanen – meer dan 1 op de 5 – worden blootgesteld aan geluidsniveaus die de wettelijke normen van de EU-regelgeving overschrijden.

De hoofdschuldige? Het wegverkeer, dat 92 miljoen mensen overdag blootstelt aan geluid boven de 55 decibel (dB) en 's nachts aan geluid boven de 50 dB – drempelwaarden die zijn vastgelegd in de EU-richtlijn Omgevingslawaai. Maar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) legt de lat nog lager. Volgens hun richtlijnen zijn de veilige niveaus voor blootstelling aan geluid strenger, wat betekent dat meer dan 150 miljoen Europeanen daadwerkelijk risico lopen.

Een stille epidemie

Overmatig lawaai is meer dan alleen irritant – het is gevaarlijk. Chronische blootstelling kan een reeks gezondheidsproblemen veroorzaken, beginnend met slaapverstoring en stress, en mogelijk leidend tot hart- en vaatziekten, stofwisselingsstoornissen en zelfs psychische problemen.

Transportgeluid draagt ​​jaarlijks bij aan:

  • 66.000 vroegtijdige sterfgevallen
  • 50.000 nieuwe gevallen van hartziekten
  • 22.000 nieuwe gevallen van diabetes type 2

Recente studies wijzen ook op een mogelijke rol bij de ontwikkeling van depressie en dementie.

En ook jongeren blijven niet gespaard. Alleen al in 2021 werd blootstelling aan lawaai in verband gebracht met:

  • 560.000 gevallen van verminderd leesbegrip bij kinderen
  • 63.000 gedragsproblemen
  • 272.000 gevallen van overgewicht of obesitas

Geluidsvervuiling behoort inmiddels tot de drie grootste bedreigingen voor de gezondheid in Europa, naast luchtvervuiling en klimaatgerelateerde risico's. Het wordt nog groter dan gevaren als passief roken of blootstelling aan lood.

De natuur is niet immuun

Geluidsoverlast beperkt zich niet tot mensen. Het EEA waarschuwt dat minstens 29% van de Natura 2000- gebieden – beschermde leefgebieden voor de meest waardevolle soorten van Europa – wordt blootgesteld aan schadelijke geluidsniveaus, die het gedrag van wilde dieren verstoren.

In de oceanen verergert het probleem. Maritiem lawaai van schepen, offshore-constructie en exploratie van natuurlijke hulpbronnen bedreigt kwetsbare soorten zoals walvissen en dolfijnen en belemmert hun navigatie, communicatie en jachtvermogen.

De ergste onderwatergeluidsvervuiling is gemeten in het Kanaal, de Straat van Gibraltar, de Adriatische Zee, de Dardanellen en delen van de Oostzee.

De kosten tellen

Geluidsvervuiling is niet alleen een milieu- of gezondheidsprobleem, het is ook een economisch probleem.

De externe kosten van lawaaigerelateerde ziekten in de EU worden geschat op € 95,6 miljard per jaar – bijna 0,6% van het bbp van de EU. Dat is vergelijkbaar met de kosten van wijdverspreide niet-overdraagbare ziekten en hoger dan die van sommige milieurampen.

Ondanks de omvang van het probleem verloopt de vooruitgang pijnlijk traag. Tussen 2017 en 2022 daalde het aantal mensen in de EU dat ernstig last heeft van lawaai met slechts 3%.

Het Zero Pollution Action Plan van de EU streeft ernaar om chronische blootstelling aan lawaai tegen 2030 met 30% te verminderen. Maar het EEA waarschuwt dat dit doel onbereikbaar zal zijn zonder aanvullende en daadkrachtige maatregelen.

Echte oplossingen liggen op tafel

Gelukkig weten wij wat werkt.

Het EEA beveelt verschillende effectieve oplossingen aan, waaronder:

  • Het creëren van groene en rustige zones in steden
  • Verlaging van de snelheidslimieten in stedelijke gebieden
  • Investeren in stillere spoorweginfrastructuur
  • Promotie van geluidsarme banden en voertuigen

In de luchtvaart zijn het herinrichten van vliegroutes en het moderniseren van vliegtuigvloten essentieel om de geluidsemissies te verminderen.

Steden kunnen ook opnieuw worden vormgegeven. Stedelijke "bufferzones" – groene stroken die wegen van woongebouwen scheiden – en het bevorderen van duurzame mobiliteit (fietsen, wandelen en openbaar vervoer) kunnen geluidsoverlast bij de bron verminderen.

Een systemisch probleem heeft een systemische reactie nodig

Leena Ylä-Mononen, directeur van het EEA, zegt het duidelijk: lawaai is geen persoonlijke overlast, maar een structureel probleem.

"Geluidsoverlast wordt vaak over het hoofd gezien en beschouwd als een onderdeel van het dagelijks leven. Maar de gevolgen ervan zijn wijdverbreid en ernstig", zegt ze.

Haar boodschap aan EU-landen is duidelijk: het aanpakken van geluidsoverlast is geen optie. Het is een noodzaak als Europa zijn milieu- en volksgezondheidsverplichtingen echt wil nakomen.

Want lawaai houdt niet op bij de grenzen – en het treft mensen ongeacht leeftijd, inkomen of achtergrond. Het aanpakken ervan vereist dezelfde politieke wil als het bestrijden van klimaatverandering of het schoner maken van de lucht.

Pas dan kan Europa weer een plek worden waar stilte wordt gewaardeerd – voor onze gezondheid, ons welzijn en de planeet die we delen.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven