Live

De Europese arbeidsmarkt geeft gemengde signalen af. Enerzijds stijgt de werkgelegenheid en herstelt de economie na de pandemie. Anderzijds kampen veel sectoren met een ernstig tekort aan werknemers, terwijl andere sectoren overlopen van talent dat nergens heen kan.

Het nieuwste rapport van de Europese Arbeidsautoriteit (gebaseerd op de 7e editie van het EURES-rapport ) schetst een complex beeld van de Europese arbeidsmarkt. Het is een continent waar lassers schaars zijn, maar administratief medewerkers juist te talrijk. En het is een uitdaging die voorlopig nog niet zal verdwijnen.

Tekorten aan arbeidskrachten – maar niet overal

Op het eerste gezicht ziet de Europese arbeidsmarkt er gezond uit. De werkgelegenheid neemt toe en de COVID-19-crisis voelt als iets uit het verleden – tenminste op papier.

Maar als je dieper graaft, zie je een ernstig onevenwicht tussen vraag en aanbod. Verschillende factoren spelen hierbij een rol: een vergrijzende bevolking, snelle technologische veranderingen, de overgang naar een digitale en groene economie, en een gebrek aan interesse onder jongeren in fysiek veeleisende of laagbetaalde banen.

De beroepen waar momenteel het grootste tekort aan is, zijn onder meer lassers, koks, zorgmedewerkers en elektriciens. Wat hebben ze gemeen? Hoge fysieke eisen, de behoefte aan technische vaardigheden – en minder jongeren die bereid zijn om deze vaardigheden aan te leren.

Europa daarentegen ziet een overaanbod aan werknemers in administratieve en kantoorbanen – sectoren die het zwaarst getroffen worden door automatisering en AI. Kortom: als een baan door een algoritme kan worden uitgevoerd, is de kans kleiner dat er nog een mens nodig is. Toch volgen veel mensen nog steeds een opleiding of solliciteren ze naar die banen, waardoor de mismatch alleen maar groter wordt.

Vrouwen en jongeren blijven buiten de gewilde banen

Sociale en culturele normen spelen een grote rol in deze trends. Slechts 29% van de werknemers in knelpuntberoepen is vrouw.

Waarom zo weinig? Veel van de gewilde functies – bouw, logistiek, industrie – worden traditioneel gezien als 'mannenwerk'. Hoewel steeds meer initiatieven genderbarrières proberen te doorbreken, spreken de cijfers voor zich.

De tegenovergestelde trend doet zich voor bij oververzadigde banen: 62% van de administratieve en administratieve medewerkers is vrouw. Dit zijn juist de sectoren die worden geautomatiseerd. Stereotiepe carrièrekeuzes hebben reële economische en sociale gevolgen.

Ook jongeren zijn grotendeels afwezig in knelpuntberoepen. Ondanks de vele werkgelegenheidsprogramma's die op hen gericht zijn, vullen jongeren de gaten niet. Dit is alarmerend, want naarmate oudere werknemers met pensioen gaan, is er niemand om hen te vervangen. Europa kan binnenkort te maken krijgen met een generatiekloof op de arbeidsmarkt, die moeilijker te dichten is dan de huidige tekorten.

Transport en logistiek in crisis

Het rapport besteedt speciale aandacht aan transport en opslag, waar het personeelstekort nijpend wordt. Vrachtwagenchauffeurs verdwijnen, terwijl de vraag naar bezorging toeneemt.

De redenen zijn duidelijk: jongeren melden zich niet aan en de werkomstandigheden zijn zwaar. Lange uren op de weg, beperkte tijd met familie en zorgen over de veiligheid zijn allemaal grote afknappers.

Bovendien ondermijnt het wijdverbreide gebruik van zwartwerk en schijnzelfstandigheid in de sector de baanzekerheid en de reputatie van de sector.

Dit is niet alleen een demografisch probleem. Het is een gevolg van dieperliggende structurele en sociale verwaarlozing.

De digitale vaardigheidskloof in Europa

Digitale vaardigheden zullen de Europese beroepsbevolking in de toekomst maken of breken. En de huidige cijfers zijn zorgwekkend: slechts 5,6% van de volwassenen in de EU beschikt over basisvaardigheden op digitaal gebied.

Dat betekent dat de meeste volwassenen taken als data-analyse, codering of het werken met geautomatiseerde systemen niet goed aankunnen. Het zijn vaardigheden die steeds belangrijker worden.

Zonder sterke, toegankelijke systemen voor levenslang leren loopt Europa het risico achterop te raken in de wereldwijde race om innovatie. De digitale kloof beperkt niet alleen de kansen op werk, maar vergroot ook het risico op sociale uitsluiting, met name voor ouderen, mensen in plattelandsgebieden en mensen met een lager opleidingsniveau.

De weg vooruit: onderwijs en mobiliteit

Het rapport is duidelijk: de oplossing ligt in investeringen in onderwijs, opleiding en arbeidsmobiliteit. Initiatieven zoals het Pact voor Vaardigheden zijn gericht op het moderniseren van leersystemen en het uitbreiden van volwassenenonderwijs.

Er wordt ook steeds meer nadruk gelegd op STEM- onderwijs (wetenschap, technologie, techniek, wiskunde), met name voor vrouwen en jongeren. Dit is essentieel om de vaardigheidskloof te dichten en de sociale ongelijkheid op de arbeidsmarkt te verminderen.

Europa staat op een keerpunt: of we versterken de ongelijkheden van vandaag, of we creëren een arbeidsmarkt die geschikt is voor morgen: inclusiever, dynamischer en beter afgestemd op de realiteit van het digitale tijdperk.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven