Live

Groeiend vertrouwen in de EU

Het vertrouwen in de EU onder burgers van de lidstaten heeft het hoogste niveau in bijna twintig jaar bereikt. Volgens de laatste Eurobarometer heeft maar liefst 52% van de Europeanen vertrouwen in de EU – het hoogste niveau sinds 2007. Bijzonder opvallend is de houding van de jongere generatie (15-24 jaar), met maar liefst 59% die steun betuigt aan de Europese instellingen. De enquête werd gehouden in alle 27 lidstaten en omvatte meer dan 26 duizend persoonlijke interviews. Dit fenomeen doet zich voor in de context van toenemende geopolitieke en economische onzekerheid en noopt tot reflectie op de redenen achter de toegenomen steun voor het Europese project.

Het toenemende vertrouwen in de EU komt op een moment dat de internationale orde steeds instabieler wordt. Het agressieve beleid van Rusland, de spanningen in de betrekkingen met China en de onvoorspelbaarheid van de Amerikaanse politiek – vooral onder Donald Trump – zetten Europeanen ertoe aan de EU te zien als een stabiel tegenwicht tegen externe dreigingen. De jongere generatie, opgegroeid in het tijdperk van globalisering en Europese waarden, ziet de EU niet alleen als een economisch project, maar ook als een garantie voor veiligheid en stabiliteit in het licht van wereldwijde crises.

Ook voor de Europese Economische en Monetaire Unie is een recordsteun geregistreerd: maar liefst 74% van de EU-inwoners en 83% van de inwoners van de eurozone steunt de gemeenschappelijke Europese munt. Dit is het hoogste niveau sinds de invoering van de euro. Hoewel de beoordelingen van de huidige economische situatie in Europa verdeeld zijn (44% positief, 48% negatief), verwacht maar liefst 43% van de respondenten stabilisatie in het komende jaar. De euro wordt steeds meer gezien als een symbool van stabiliteit en bescherming tegen externe crises – van handelsoorlogen en verstoorde wereldwijde toeleveringsketens tot inflatie.

Europa bouwt een schild

Maar liefst 81% van de Europeanen steunt het idee van een gemeenschappelijk defensiebeleid – het hoogste niveau sinds 2004. De Europese Unie heeft concrete stappen gezet door een defensiefonds van € 150 miljard in het leven te roepen als reactie op de groeiende dreiging vanuit Rusland en de onzekerheid over de Amerikaanse inzet voor de Europese defensie. De grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland in 2022 veranderde de perceptie van dreigingen op het continent, waardoor lidstaten een autonomer defensiebeleid ontwikkelden en meer investeerden in veiligheid. Het beperkte vertrouwen in de NAVO, met name belangrijk voor landen zoals Polen, motiveert de EU om te zoeken naar nieuwe allianties en effectievere beschermingsmechanismen.

Groeiende steun voor een gemeenschappelijk defensiebeleid

77% van de respondenten beschouwt de Russische agressie als een ernstige bedreiging voor de Europese veiligheid en 72% steunt economische sancties tegen Moskou. De oorlog in Oekraïne heeft niet alleen het gevoel van dreiging versterkt, maar ook de solidariteit binnen de EU vergroot en haar positie als belangrijke speler op het internationale toneel versterkt. Dit conflict onderstreept de noodzaak van een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid en effectieve mechanismen om agressie te bestrijden.

Europese Unie onder druk: recordaanhang en groeiend euroscepsis

De Eurobarometer wijst ook op een groeiend optimisme over de toekomst van de EU: 62% van de Europeanen ziet de toekomst hoopvol tegemoet en maar liefst 88% steunt principes die gebaseerd zijn op internationale samenwerking. Ondanks uitdagingen zoals oorlogen, economische crises en klimaatverandering, beoordeelt maar liefst 43% van de respondenten de EU positief, terwijl slechts 18% een negatief oordeel heeft. Samenwerking, democratie en de rechtsstaat worden gezien als hoekstenen van stabiliteit in een geglobaliseerde wereld.

Het recordhoge vertrouwen in de EU contrasteert echter met het toenemende euroscepsis en de groeiende invloed van conservatieve krachten in veel lidstaten. Partijen zoals Fidesz in Hongarije, Recht en Rechtvaardigheid (PiS) in Polen, de Lega Nord in Italië en de Broeders van Italië (FdI) bekritiseren de huidige vorm van de EU, haar migratie- en economisch beleid en de rol van de EU-instellingen. In het Europees Parlement neemt het aantal zetels toe dat wordt bezet door eurosceptische fracties zoals de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) en Identiteit en Democratie (ID). Hoewel hun invloed wordt gecompenseerd door dominante politieke fracties (Europese Volkspartij, socialisten en liberalen), veranderen ze de toon van het debat over de toekomst van de EU.

Het zeer hoge vertrouwen in de EU kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd – van groeiende solidariteit onder burgers van de lidstaten (inclusief de jongere generatie) in het licht van mondiale uitdagingen, tot een toenemende polarisatie van samenlevingen. Het is opvallend dat de samenleving begint te splitsen in een jongere generatie die de Europese instellingen grotendeels vertrouwt en streeft naar verdere integratie, in de overtuiging dat we samen sterker staan, en een oudere generatie die steeds meer wantrouwen toont jegens de huidige vorm van de EU en haar beleid.

Het toenemende vertrouwen in de EU en haar instellingen wijst op de versterking van het Europese project in het licht van mondiale uitdagingen. Steun voor de euro, een gemeenschappelijk defensiebeleid en waarden gebaseerd op samenwerking wijzen op de groeiende politieke volwassenheid van Europese samenlevingen. Dit fenomeen is echter niet eenduidig: in veel landen neemt het scepticisme ten aanzien van de richting van integratie toe. De toekomst van de EU zal afhangen van haar vermogen om de interne cohesie te behouden en effectief te reageren op zowel externe als interne uitdagingen.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven