Live

Geïmporteerde strategie met lokale impact

GVI is oorspronkelijk geen Zweeds idee. Het werd in de jaren negentig in de Verenigde Staten ontwikkeld als reactie op de golven van dodelijke schietpartijen in grote steden. Het concept is simpel: combineer een krachtig standpunt tegen geweld met een duidelijk pad naar verandering voor daders. In de praktijk betekent dit ontmoetingen tussen politie, reclasseringsambtenaren, lokale autoriteiten en gemeenschapsleiders met personen die banden hebben met criminele bendes. De boodschap is duidelijk: aanhoudend geweld zal onvermijdelijke gevolgen hebben, maar de deur naar het verlaten van de bende staat open.

De woorden van de politiechef van Malmö tegen bendeleden – "Ik wil niet dat jullie sterven" – vatten de strategie perfect samen: een krachtige aanpak van geweld, gecombineerd met de erkenning dat bendeleden mensen zijn die weer in de maatschappij kunnen worden geïntegreerd.

Maar is de import van dit model volledig gerechtvaardigd in de Zweedse context? Landen verschillen in criminaliteitsstructuren, rechtssystemen en de publieke houding ten opzichte van overheidsingrijpen in het leven van burgers.

Indrukwekkende statistieken – maar vertellen ze het hele verhaal?

De pilot in Malmö , die tussen 2018 en 2020 werd uitgevoerd, leverde opmerkelijke resultaten op. Uit stadsgegevens blijkt dat het aantal schietpartijen tijdens het programma gemiddeld met 25% per maand daalde. Vergeleken met andere grote Zweedse steden vertoonde Malmö een duidelijke, aanhoudende daling in wapengeweld.

Toch blijven er vragen: hoeveel van dit succes is direct te danken aan GVI, en hoeveel aan andere gelijktijdige preventieve en operationele maatregelen? De autoriteiten van Malmö erkennen zelf dat het onmogelijk is om de factoren die de veiligheidsverbeteringen beïnvloeden precies te scheiden. Met andere woorden, het succes van het programma is deels gebaseerd op correlatie, niet op strikt causaal verband.

Bovendien houden deze statistieken geen rekening met een belangrijk risico: verplaatsing. Zou het verminderen van bendeschietpartijen in Malmö het geweld elders hebben kunnen verplaatsen? Het feit dat steden als Göteborg, Örebro en Uppsala GVI hebben ingevoerd, suggereert zowel de aantrekkingskracht van de methode als de mogelijke verschuiving van het probleem naar nieuwe gebieden.

EU-financiering – is het geld goed besteed?

GVI is niet goedkoop. De eerste fase (2018-2020) kostte ongeveer € 1,2 miljoen, met een bijdrage van de EU van bijna € 900.000. De volgende cyclus (2024-2027) zal naar verwachting € 1,49 miljoen kosten, waarvan ruim € 1,1 miljoen van de EU, gefinancierd via het Fonds voor Interne Veiligheid als onderdeel van het preventiebeleid voor georganiseerde criminaliteit.

Dit roept vragen op over het rationeel gebruik van publieke middelen. Is de financiering van een programma in één stad – zelfs een succesvol programma – de beste manier om georganiseerde criminaliteit in heel Europa aan te pakken? Zouden deze middelen effectiever kunnen zijn als ze worden geïnvesteerd in systemische oplossingen, zoals hervorming van het migratiebeleid, preventie van radicalisering of sociale programma's?

Tussen hoop en pragmatisme – de toekomst van GVI in Zweden

Zweden heeft GVI tot een vast onderdeel van Malmö's veiligheidsbeleid gemaakt, en de invoering ervan in andere steden weerspiegelt het vertrouwen in de methode. Maar de effectiviteit ervan op de lange termijn hangt af van verschillende factoren. Ten eerste de voortdurende coördinatie tussen meerdere instellingen – politie, lokale overheden, gevangenisdiensten en maatschappelijke organisaties. Ten tweede het vermogen om strategieën aan te passen aan veranderende criminaliteitspatronen, met name cybercriminaliteit en online drugshandel, die de effectiviteit van traditionele interventies op straatniveau in twijfel trekken.

Ook maatschappelijke factoren mogen niet worden genegeerd. Druk op bendes kan de spanningen tussen de politie en migrantengemeenschappen vergroten, die vaak oververtegenwoordigd zijn in statistieken over wapengeweld in Zweden. Kan GVI inclusief opereren zonder de sociale verdeeldheid te vergroten?

Blijven deze resultaten aanhouden?

GVI in Malmö laat zien dat georganiseerde, gecoördineerde interventie geweld op korte termijn kan verminderen. Tegelijkertijd roept het een fundamentele vraag op voor beleidsmakers: is dit slechts een tijdelijke "brandbestrijdingsmaatregel" of een echte stap in de richting van blijvende criminaliteitsreductie? EU-financiering voor het project vereist niet alleen het bijhouden van de daling van het aantal schietpartijen, maar ook het evalueren of de investering daadwerkelijk leidt tot veiligere gemeenschappen – niet alleen in Malmö, maar in heel Europa.

Geschreven door

Geef het gesprek vorm

Heb je iets toe te voegen aan dit verhaal? Heb je ideeën voor interviews of invalshoeken die we moeten verkennen? Laat het ons weten als je een vervolg wilt schrijven, een tegengeluid wilt laten horen of een soortgelijk verhaal wilt delen.

Een tegenargument schrijven Een gerelateerd artikel schrijven